Decydując się na leczenie ortodontyczne, trzeba liczyć się z jedną ważną kwestią, którą jest odpowiednia higieny jamy ustnej. Oczywiście dbanie o zęby dotyczy każdego, jednak to właśnie zęby z założonym aparatem ortodontycznym wymagają naprawdę szczególnej troski. Oto porady dotyczące higieny zębów dla osób w trakcie leczenia ortodontycznego wraz z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania.
Założenie aparatu ortodontycznego poprzedzane jest zawsze odpowiednim leczeniem stomatologicznym. Dopiero po wypełnieniu ubytków próchnicowych i przeprowadzeniu innych koniecznych zabiegów stomatologicznych, na zęby zakładany jest aparat. Z kolei prawidłowa higiena zębów z aparatem ortodontycznym znacznie zmniejsza ryzyko pojawienia się próchnicy w trakcie jego noszenia. Co jednak zrobić, gdy próchnica mimo wszystko się pojawi? Zmiany próchnicowe na zębach, także w trakcie leczenia ortodontycznego, zawsze wymaga wizyty u stomatologa w celu przeprowadzenia leczenia zachowawczego. Wypełnianie ubytków przebiega wówczas w standardowy sposób. Podczas leczenia zachowawczego może istnieć jednak konieczność zdjęcia niektórych elementów w przypadku aparatu stałego, a następnie ich ponownego założenia.
Noszenie aparatu ortodontycznego znacznie utrudnia codzienną higienę jamy ustnej, która jednocześnie musi być wzmożona w trakcie leczenia ortodontycznego. Jak więc prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej? Przede wszystkim, podczas leczenia ortodontycznego konieczne jest mycie zębów po każdym posiłku. Dlaczego nie wystarczy robić tego standardowo dwa razy dziennie? Częste mycie zębów nie tylko przeciwdziała próchnicy, ale też pozwala zachować aparat ortodontyczny w nienagannym stanie także pod względem wizualnym. Każdego dnia należy mieć przy sobie akcesoria higieniczne, aby w razie potrzeby zadbać odpowiednio o czystość zębów, aparatu i całej jamy ustnej.
Prawidłowa higiena jamy ustnej to jednak nie tylko czyszczenie. Duże znaczenie ma także odpowiednia dieta. Unikanie słodyczy i słodkich napojów zmniejszy ryzyko powstawania próchnicy. Dobrze jest też zrezygnować z produktów oblepiających zęby. W ten sposób łatwiej zadbać o higienę trudno dostępnych powierzchni, jak też pomoże zadbać o czystość poszczególnych elementów aparatu ortodontycznego.
Podczas leczenia ortodontycznego standardowe środki do higieny jamy ustnej są niewystarczające. Przede wszystkim, przy stałym aparacie konieczne jest zaopatrzenie się w specjalną szczoteczkę do mycia zębów, która jest wyprofilowana w taki sposób, aby dokładniej czyścić zęby z zamontowanym aparatem ortodontycznym. Oprócz tego niezbędne są dodatkowe akcesoria, które pomagają w zachowaniu higieny trudno dostępnych miejsc. Są to chociażby artykuły do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych - odpowiednie nicie dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe, irygatory czy wykałaczki. Noszenie aparatu ortodontycznego może powodować także różnego rodzaju podrażnienia. Wówczas bardzo przydatne będą specjalne żele i woski ortodontyczne, które łagodzą wszelkie dolegliwości związane z urazami mechanicznymi od aparatu.
Dokładnie i jak najczęściej ? to dwie podstawowe zasady mycia zębów w trakcie leczenie ortodontycznego. Czyszczenie zębów z aparatem ortodontycznym nie należy do najłatwiejszych zadań i zwykle trwa dłużej niż tradycyjne mycie zębów. Na szczęście z czasem można nabrać nieco praktyki. Przy aparacie stałym należy za pomocą szczoteczki ze specjalną końcówką dokładnie wyczyścić powierzchnię zębów. Odpowiedni kształt główki szczoteczki pozwala także na wymycie zameczków aparatu ortodontycznego. Bardzo ważne jest dokładne oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych i innych trudnodostępnych miejsc w jamie ustnej. Mycie zębów z aparatem ortodontycznym może być zwieńczone przeglądem za pomocą lusterka dentystycznego. W ten sposób z łatwością można sprawdzić, czy zęby i aparat zostały dokładnie oczyszczone.
Czyszczenie aparatu ortodontycznego zależy od jego konkretnego rodzaju. W przypadku zdejmowanego aparatu bądź jego elementów należy dokładnie oczyścić i wypłukać całą powierzchnię. Postępujemy tak podczas każdego wyjęcia aparatu z jamy ustnej. Do czyszczenia ruchomych elementów sprawdzi się np. zwykła szczoteczka i mydło. Dostępne są jednak specjalne środki higieniczne, które skutecznie dbają o aparat. W przypadku aparatu założonego na stałe, mycie jamy ustnej to zarówno regularne czyszczenie zębów, jak i dokładne oraz częste oczyszczanie stałych elementów aparatu ortodontycznego.
Zdjęcie aparatu ortodontycznego nie oznacza zakończenia leczenia. Aby utrzymać i utrwalić efekty noszenia aparatu, najczęściej konieczne jest leczenie retencyjne, które stabilizuje skorygowany zgryz. Wówczas może zostać założony aparat retencyjny. Zdjęcie aparatu ortodontycznego wiąże się więc z dalszymi wizytami kontrolnymi i stałym byciem pod opieką specjalistów w zakresie leczenia wad zgryzu.
Nieestetyczne przebarwienia ligatur, potocznie zwanych gumkami, spowodowane jest spożywaniem niektórych pokarmów i napojów, zawierających silne barwniki. Są to przede wszystkim czerwone warzywa i owoce (buraki, truskawki, jagody, wiśnie), kawa, herbata, czerwone wino, kolorowe napoje, słodycze czy niektóre przyprawy (kurkuma, curry, sos sojowy).
Noszenie aparatu ortodontycznego nie ma wpływu na ciążę. Zawsze należy jednak powiadomić o fakcie zajścia w ciążę swojego ortodontę. Warto również wziąć pod uwagę, że w trakcie ciąży mogą występować niektóre dolegliwości w obrębie jamy ustnej. Na przykład krwawienie dziąseł czy stany zapalne.
Martwe zęby nie są przeciwwskazaniem do leczenia wad zgryzu i założenia aparatu ortodontycznego. Każdy przypadek oceniany jest jednak indywidualnie przez specjalistę. Martwe zęby muszą być też prawidłowo wyleczone, aby móc podjąć dalsze leczenie ortodontyczne.
Standardowe wizyty kontrolne podczas noszenia aparatu ortodontycznego nie są długie i zazwyczaj trwają 15-20 minut. Może jednak zdarzyć się, że jednorazowo wizyta będzie dłuższa, gdy na przykład zajdzie potrzeba doklejenia zamka aparatu ortodontycznego. Zwykle jednak wizyta kontrolna nie wymaga rezerwacji zbyt wiele czasu.
Najczęstszą formą leczenia ortodontycznego jest założenie aparatu ortodontycznego na oba łuki zębów. W ten sposób można mieć pewność, że również łuk przeciwstawny będzie pasował, a wszelkie funkcje zgryzu zostaną zachowane. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy aparat wyłącznie na jednym łuku zębów jest wystarczający. Każdy przypadek jest oceniany indywidualnie.
Można założyć tylko jeden łuk aparatu ortodontycznego, jednak w praktyce odbywa się to dość rzadko. Aby leczenie ortodontyczne przyniosło stałe i zadowalające efekty, najczęściej konieczne jest założenie dwóch łuków i pełna korekta wady zgryzu.
Nawet niepozorne uszkodzenie w obrębie aparatu ortodontycznego nie może być naprawiane samodzielnie. Nie tylko grozi to brakiem efektów w leczeniu, ale nawet pogłębieniem problemów w obrębie zgryzu. Zawsze w przypadku uszkodzenia aparatu trzeba jak najszybciej udać się do specjalisty w zakresie ortodoncji i niezwłocznie naprawić aparat ortodontyczny.
Stripping zębów polega na niewielkim zmniejszeniu szerokości zębów dzięki minimalnemu usunięciu szkliwa z powierzchni stycznej zębów. W ten sposób uzyskuje się dodatkową przestrzeń, a przy leczeniu ortodontycznym oznaczać może to nawet uniknięcie potrzeby usunięcia zęba przed założeniem aparatu ortodontycznego.
Gdy spadnie ligaturka, należy skonsultować się ze swoim ortodontą. Zwykle na kolejnej wizycie kontrolnej ligaturka zostaje nałożona w prawidłowy sposób. Nie należy jednak samodzielnie naprawiać aparatu ortodontycznego.
Podczas noszenia aparatu ortodontycznego należy stosować dietę, która zmniejsza ryzyko występowania próchnicy, unikając produktów bogatych w cukry proste. Szczególnie na początku noszenia aparatu dobrze też unikać jest produktów twardych i oblepiających powierzchnię zębów oraz aparatu. Warto również zminimalizować spożycie produktów barwiących, aby unikać przebarwień na ligaturkach aparatu ortodontycznego.
Czasowym przeciwwskazaniem do noszenia aparatu ortodontycznego są niewyleczone choroby w obrębie jamy ustnej. Najczęściej to zmiany o charakterze próchnicowym. Innym przeciwwskazaniem może być uczulenie na materiały, z których wykonany ma być konkretny aparat ortodontyczny. Istnieją też przeciwwskazania związane z występowaniem niektórych chorób (białaczka, nieleczona cukrzyca) czy potrzebą przyjmowania pewnych grup leków.
Noszenie aparatu ortodontycznego na zębach nierozerwalnie wiąże się z wizytami kontrolnymi u ortodonty. Odbywają się one w sposób regularny, najczęściej w odstępach od 4 do 8 tygodni. Ich częstotliwość zależy jednak od konkretnego etapu leczenia i indywidualnych potrzeb pacjenta.
Noszenie aparatu ortodontycznego, zwłaszcza na początku, może powodować pewien dyskomfort w obrębie jamy ustnej. Z tego powodu na aparat nakłada się wosk ortodontyczny, który zabezpiecza błonę śluzową przed ostrymi elementami aparatu ortodontycznego. W ten sposób zmniejsza się dyskomfort oraz niweluje się ryzyko wystąpienia nowych podrażnień.
W trakcie leczenia ortodontycznego i noszenia aparatu na zębach żucie gumy nie jest zalecane. Może ono spowodować niechciane uszkodzenie, np. odklejenie się zamku aparatu. Taka sytuacja wymaga wizyty u ortodonty.
Krwawienie dziąseł może mieć różne przyczyny, najczęstszą jest jednak nieprawidłowa higiena jamy ustnej, nie zaś wyciąg ortodontyczny. W przypadku dolegliwości w postaci krwawiących dziąseł należy skonsultować się ze specjalistą.